Συνέντευξη με την Έρση Λάβαρη

Είναι η δεύτερη φορά που συνεργάζομαι με την Έρση στα πλαίσια μιας συνέντευξης. Η πρώτη ήταν το 2016 και για να πω την αλήθεια είχα κάποια νευρικότητα όταν επικοινώνησα πριν λίγες μερες ξανά μαζί της για να ζητήσω συνεργασία για το blog μας. Τελικά δε χρειάστηκε να ανησυχήσω. Η Έρση είναι το ίδιο ευγενέστατη και πρόσχαρη, όπως ακριβώς τη θυμόμουν. Αυτό άλλωστε θα μπορέσετε να το διαπιστώσετε και από τη συνέντευξη που με πολύ μεράκι ετοιμάσαμε. Τις ερωτήσεις τις αναλάβαμε η Augustine και εγώ (ValoriaLaw) και ελπίζουμε να σας αρέσει η όμορφη ατμόσφαιρα που καταφέραμε να δημιουργήσουμε.

Augustine: Αγαπητή Έρση, σε καλωσορίζουμε στην παρέα του Scattered Pages. Μίλησε μας για τα δύο σου βιβλία. Ποιες προτάσεις θα χρησιμοποιούσες για να περιγράψεις το κάθε ένα από αυτά;
Ε.Λ:Ευχαριστώ πολύ!

Δεδομένου ότι εγώ τα έγραψα, δεν νομίζω πως είμαι το κατάλληλο άτομο για να τα περιγράψει. Παρόλα αυτά, για την Εποχή του Κυνηγιού μάλλον θα έλεγα ότι, σαν πρώτο μου παιδάκι (γιατί τα κείμενά μου είναι τα παιδιά μου!), αποτελεί μάλλον μια πρώτη μορφή πειραματισμού με διάφορα θέματα που με έχουν κατά καιρούς απασχολήσει. Περιέχει ορισμένες από τις ανησυχίες μου
καλά κρυμμένες μέσα στη σφαίρα του φανταστικού, ενώ το θέμα του από πολλούς θεωρείται μάλλον αμφιλεγόμενο – μιας και αξιοποιεί αρκετά από τα ταμπού της ελληνικής κοινωνίας. Θέλω όμως να πιστεύω ότι τόσο σαν πλοκή όσο και σαν σύνθεση αποτελεί ένα σύνολο τουλάχιστον αξιοπρεπές.
Η Κόκκινη Βασίλισσα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Έχει ξεφύγει από τα πλαίσια της εφηβικής φαντασίας και επικεντρώνεται απαρέγκλιτα στο
μυστήριο – που είναι μάλλον το αγαπημένο μου είδος –, εξακολουθώντας όμως να περικλείει ορισμένες κατακριτέες θεματολογίες. Για να είμαι
ειλικρινής, το συγκεκριμένο κείμενο είναι μια από τις αγαπημένες μου συλλήψεις και είμαι πολύ ικανοποιημένη από το αποτέλεσμα. Αν και για ορισμένους μπορεί το τέλος να θεωρηθεί προβλέψιμο, υπάρχουν βασικά σημεία στην αφήγηση που κανένας ως τώρα δεν έχει καταφέρει να μαντέψει·
και πρόκειται κυρίως για καθοριστικά χαρακτηριστικά των πρωταγωνιστών, αρκετά ισχυρά για να καταρρίψουν ένα ακλόνητο άλλοθι. Αλλά δεν θα πω
περισσότερα! Θα ήθελα όμως να διευκρινίσω ότι, αν και μπορεί να μην ακούγομαι αρκετά
ενθουσιώδης για την Εποχή του Κυνηγιού σε σύγκριση με τα όσα λέω για την Κόκκινη Βασίλισσα, στην πραγματικότητα δεν μου λείπει καθόλου αγάπη για
το πρώτο μου παιδάκι. Απλώς οτιδήποτε περισσότερο πω ενδέχεται να λειτουργήσει ως σπόιλερ, οπότε προσπαθώ να είμαι προσεκτική.

ValoriaLaw: Με ποιο από τα δύο βιβλία που έχεις εκδώσει ταυτίζεσαι
περισσότερο όσον αφορά τους ήρωες;
Ε.Λ:Δύσκολη ερώτηση! Υπάρχουν λόγοι να ταυτίζομαι τόσο με τον Ντάντε Ρίεσσεν από την Εποχή του Κυνηγιού όσο και με την Κέιλιν Μπάτλερ από την
Κόκκινη Βασίλισσα. Ο Ντάντε είναι η αρσενική έκδοση του εαυτού μου (κυριολεκτικά! Και το συνειδητοποιώ τώρα, που διαβάζω την Εποχή ξανά
μετά από καιρό) σε όλους τους τομείς, επιλογές, ανασφάλειες, φοβίες, ενδόμυχοι πόθοι, όλα. Ό,τι είμαι και ό,τι θα ήθελα να είμαι τα βρίσκω στον Ντάντε, παρόλο που είναι γένους αρσενικού. Παρόλα αυτά και η Κέιλιν αισθάνομαι πως με γεμίζει. Έχει μέσα της πολλή δύναμη για τα πρόσωπα
που αγαπάει, προσπαθεί να κάνει τα πάντα για να τα ωθήσει να ευτυχίσουν, έχει μια τεράστια αδυναμία στον αδερφό της (όπως κι εγώ στην αδερφή μου)
και το βασικότερο, είναι γένους θηλυκού. Οπότε μάλλον θα καταλήξω στο ότι παρόλο με τον Ντάντε μοιραζόμαστε σχεδόν έναν κοινό χαρακτήρα, η Κέιλιν μάλλον μου μοιάζει περισσότερο μόνο και μόνο λόγω της αγάπης που τρέφει για τον αδερφό της.

ValoriaLaw: Γράφεις εδώ και καιρό στο Wattpad αλλά τώρα γνώρισες και την εμπειρία του να ανήκεις σε μια οικογένεια εκδοτικού οίκου. Ποιες
βασικές διαφορές ανακάλυψες;
Ε.Λ:Η βασικότερη διαφορά που εντόπισα σχετίζεται κυρίως με το αναγνωστικό κοινό. Μέσω του wattpad μπορείς να καταλάβεις πόσοι και ποιοι διαβάζουν
τις ιστορίες σου, ενώ από τη στιγμή που εκδίδεις ένα κείμενο, είναι αδύνατο να παρακολουθήσεις την πορεία του κάθε βιβλίου που πουλάς ξεχωριστά.
Ποιοι το διάβασαν; Πόσοι; Ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις.
Επιπλέον η επικοινωνία με τους αναγνώστες ίσως είναι περισσότερο δύσκολη. Το wattpad σου δίνει τη δυνατότητα να αφήσεις σχόλια σε όποια
παράγραφο του κειμένου επιθυμείς, για να εκφράσεις συναισθήματα, προβλέψεις, πιθανές συγχύσεις… Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει φυσικά στην
έντυπη πια μορφή του κειμένου σου, οπότε η άμεση επικοινωνία είναι αρκετά δύσκολη. Άσε που έχει πλάκα να γνωρίζεις τι σκέφτεται ο κάθε αναγνώστης
μόλις φτάνει στο αγαπημένο σου σημείο.Μέσω ενός εκδοτικού οίκου, όμως, και της επαγγελματικής προώθησης με την οποία αυτός συνεπάγεται, το κείμενό σου έχει την πιθανότητα να αγαπηθεί από πολύ περισσότερο κόσμο, σε ένα πολύ ευρύτερο κοινό απ’αυτό που διαθέτει το wattpad. Κάτι που προσωπικά με συμφέρει, αν σκεφτείς πως μιας και τα μέλη του wattpad είναι ως επί το πλείστον πολύ νεαρά, όλα
τους προτιμούν την αισθηματική ή ερωτική λογοτεχνία από τα είδη με τα οποία καταπιάνομαι. Μου δίνεται η ευκαιρία να παρουσιάσω τα παιδιά μου σε
αρκετό κόσμο, κι αυτό μ’ αρέσει πολύ!

Augustine: Ποια είναι η συνταγή για ένα επιτυχημένο μυστήριο; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός καλά δομημένου και έξυπνα
δημιουργημένου θρίλερ;

Ε.Λ:Νομίζω πως η ερώτησή σου μπορεί να απαντηθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, μιας και οι προτιμήσεις του καθενός είναι πάντα καθαρά υποκειμενικές, γι’ αυτό και τώρα θα σου απαντήσω πολύ περισσότερο σαν αναγνώστης – διαβάζω το είδος φανατικά – παρά σαν συγγραφέας.
Για να υπάρχει μυστήριο πρέπει να κρατάς μυστικά. Κυριολεκτικά. Ξεκινάς με
κάτι συγκεκριμένα ασαφές, και στα πρώτα κεφάλαια αποκαλύπτεις ελάχιστες λεπτομέρειες για να μην ξεδιαλύνεις αυτή την εικόνα της ασάφειας. Ο άνθρωπος είναι φύσει περίεργος, οπότε η αινιγματικότητα του καθόλου
συγκεκριμένου σίγουρα θα τον τραβήξει. Αποκαλύπτεις λίγα και σταδιακά, δεν τα δίνεις όλα αμέσως. Προσπαθείς να διατηρήσεις το μυστήριο όσο το
δυνατόν περισσότερο. Και εκεί που έχεις καταφέρει να δημιουργήσεις μια εικόνα περισσότερο σαφή, πετάς ένα plot twist και βυθίζεις ξανά τον
αναγνώστη σου σε περισσότερο μυστήριο. Το να διατηρείς το μυστήριο κατά τη γνώμη μου σημαίνει να μπορείς να αιφνιδιάσεις. Δίνεις στον αναγνώστη την εντύπωση ότι έχει αρχίσει να καταλαβαίνει την πέννα σου, το μυαλό σου,
κι έπειτα απλώς τον διαψεύδεις.
Τώρα, όσον αφορά τα χαρακτηριστικά ενός καλά δομημένου θρίλερ… Νομίζω
το κλειδί είναι ξανά η ασάφεια. Όταν θέλεις να περιγράψεις κάτι που έχει στόχο να τρομάξει τον αναγνώστη σου, το καλύτερο που μπορείς να κάνεις είναι να δώσεις τις λιγότερες πιθανές λεπτομέρειες. Έτσι σχηματίζεις ένα γενικό πλαίσιο (για παράδειγμα νύχτα, δάσος, σύννεφα, αδύναμο φεγγάρι,
σκουρόχρωμη έπαυλη γοτθικής αρχιτεντονικής), όμως ο καθένας σχηματίζει στο μυαλό του την εικόνα που είναι για τον ίδιο πιο ανατριχιαστική. Έτσι καταφέρνεις να κάνεις τον αναγνώστη να αγωνιά, επειδή του σερβίρεις την εικόνα που εκείνος φοβάται περισσότερο χωρίς να καταβάλλεις μεγάλη προσπάθεια. Αυτό ισχύει τόσο για τοπία όσο και για πρόσωπα. Το έχω δοκιμάσει μονάχα μια φορά, αλλά έχει λειτουργήσει.

Augustine: Προσωπικά, μου κάνει πολλή (και θετική) εντύπωση το γεγονός ότι γράφεις βιβλία αστυνομικά, μυστηρίου ή θρίλερ όντας τόσο νέα. Έχεις δεχτεί ποτέ κάποια αρνητική κριτική για το ότι είσαι αρκετά “μικρή” για να συλλάβεις και να γράψεις μια ιστορία που χρειάζεται αρκετή δουλειά ώστε να μη προδώσεις το μυστήριο; Ποιος είναι ο καλύτερος μηχανισμός άμυνας απέναντι σε αρνητικές κριτικές;
Ε.Λ:Δεν έχω λάβει ακόμη κάποια αρνητική κριτική όσον αφορά την ηλικία μου σε παραλληλισμό με το είδος με το οποίο καταπιάνομαι, όμως αν υπάρχει
κάποιος που έχει επιχειρήματα ως προς αυτό θα ήθελα πολύ να συζητήσω μαζί του. Αν όμως συναντούσα κάποιον που θα με κατέκρινε γι’ αυτό τον λόγο, θα του έδινα να διαβάσει κάποιο από τα κείμενά μου για να δω αν πώς θα το αντιμετώπιζε. Θα του ζητούσα να βρει τα σημεία που του δημιουργούν την εντύπωση ότι δεν είμαι αρκετά ώριμη για να ασχοληθώ μ’ αυτό το είδος,
και θα τον ρωτούσα τι θα άλλαζε εκείνος αν βρισκόταν στη θέση μου. Γενικότερα αν πρόκειται για καλοπροαίρετη αρνητική κριτική, δεν νομίζω πως
είναι σοφό να αναπτύξουμε μηχανισμό άμυνας απέναντί της. Όταν κάποιος σου λέει τι τον προβληματίζει επάνω στο κείμενό σου, σου δίνει παραδείγματα για να καταλάβεις από πού χάνεις και σου εξηγεί πώς μπορείς να το διορθώσεις, σου κάνει στην ουσία ένα πολύ μεγάλο δώρο, σε βοηθάει. Ακόμη
κι αν δεν γνωρίζεις προσωπικά εκείνον που σου εκφράζει τους
προβληματισμούς του και σου προτείνει μια λύση, μπορείς εύκολα να καταλάβεις από τον τρόπο του ότι πιστεύει σε εσένα και γι’ αυτό επενδύει επάνω σου λίγον από τον χρόνο του.
Αν η κριτική είναι κακοπροαίρετη (γενική κατάκριση του κειμένου σου χωρίς συγκεκριμένα παραδείγματα και τρόπους βελτίωσης), το καλύτερο που
μπορείς να κάνεις είναι να την αγνοήσεις. Αυτό που θα έκανα εγώ είναι να φυλάξω κάπου παραδείγματα τέτοιας συμπεριφοράς, και να τα δείξω
αργότερα σε κάποιον που βλέπω ότι προσπαθεί να με βοηθήσει. Και, ποιος ξέρει, μπορεί πάντα να προκύψει κάτι καλό μέσω της συζήτησης.

Augustine: Στο πνεύμα του προηγούμενου θέματος, τι θα συμβούλευες νέους συγγραφείς που έχουν νιώσει απόρριψη από εκδοτικούς; Άραγε, μπορεί κάποιος να πραγματοποιήσει το συγγραφικό του όνειρο σε μια τόσο δυσμενή εποχή και ειδικά στην Ελλάδα που η βιομηχανία της συγγραφής πολλές φορές είναι αρκετά επιλεκτική;
Ε.Λ:Νομίζω ότι απλώς θα τους συμβούλευα να συνεχίσουν να γράφουν και να μην τα παρατήσουν, τουλάχιστον όσο ακόμη η συγγραφή τους αντιπροσωπεύει.
Κάνοντας εξάσκηση θα γίνουν ακόμη καλύτεροι, οπότε δεν είναι καθόλου απίθανο να συνεργαστούν με κάποιον εκδοτικό οίκο στο μέλλον. Από την άλλη, θα τους απέτρεπα να γράφουν έχοντας ως στόχο την έκδοση. Αυτό είναι ψυχαναγκαστικό και ψυχοφθόρο. Πρέπει να γράφεις – ή γενικότερα να καταπιάνεσαι με οτιδήποτε – επειδή σε γεμίζει, επειδή σε χαλαρώνει, επειδή σε ταξιδεύει. Αν γράφεις απλώς και μόνο για να εκδόσεις, τότε είναι
σχεδόν σίγουρο πως δεν θα γίνει τίποτα, γιατί η πίεση φαίνεται στις δουλειές σου. Ξεκίνα κάτι εντελώς αόριστα, και, αν το αποτέλεσμα σε ικανοποιεί
αρκετά, τότε κυνήγα την έκδοση. Η βιομηχανία της συγγραφής είναι μάλλον αρκετά επιλεκτική σε πολλούς τομείς, όμως δεν νομίζω πως αποτρέπει ολότελα νέους συγγραφείς από το να
πετύχουν την έκδοση. Ίσως είναι αποτελεσματικό να ξεκινάει κανείς από μικρούς εκδοτικούς, και, αν δει ότι υπάρχουν πιθανότητες ανέλιξης, να
επιχειρήσει την έκδοση και από μεγαλύτερους. Άλλωστε, σχεδόν κανένας δεν ξεκινάει αμέσως από μεγάλες εκδοτικές.

Augustine: Θα ήθελα την γνώμη σου για την αστυνομική λογοτεχνία στην Ελλάδα από Έλληνες συγγραφείς. Υπάρχει άνθηση στον κλάδο; Υπάρχει ζήτηση από το αναγνωστικό κοινό; Υπάρχει ενδιαφερόν απο
εκδοτικούς να μη μεταφράσουν μεγάλα Σκανδιναβικά (ή μη) ονόματα και να προωθήσουν το εγχώριο;
Ε.Λ:Δεν ξέρω αν θα μπορούσα να το ονομάσω άνθιση, όμως υπάρχουν ορισμένοι αρκετά ικανοί συγγραφείς στο είδος. Νομίζω ότι γίνονται προσπάθειες από
μεγάλους κυρίως εκδοτικούς να προωθήσουν την ελληνική αστυνομική λογοτεχνία, όμως ομολογώ πως δεν είμαι το κατάλληλο άτομο για να
απαντήσει, μιας και δεν είμαι ιδιαίτερα ενημερωμένη. Παρόλα αυτά, παρακολουθώ την πορεία των συγγραφέων που αναδεικνύονται και τους
θαυμάζω, ελπίζοντας πως θα μπορέσω κι εγώ να φτάσω το δικό τους επίπεδο.
Αν και θα προτιμούσα να υπήρχε παράλληλη ανάδειξη ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας και μετάφραση ξενόγλωσσων μυθιστορημάτων, γιατί υπάρχουν
πολλά διαμάντια σε όλες τις γλώσσες, και θα ήθελα πολύ να τα διαβάζω!

ValoriaLaw: Προσωπικά, βρίσκομαι τώρα σε ένα αδιέξοδο έμπνευσης.
Θα ήθελα να δώσεις σε μένα αλλά και στους αναγνώστες του blog μας κάποιες συμβουλές που εσύ πιστεύεις ότι θα βοηθούσαν κάποιον
συγγραφέα να “ξαναπάρει μπρος.”
Ε.Λ:Για αρχή… Ακούτε τα όνειρά σας. Χωρίς πλάκα, το τι βλέπετε στον ύπνο σας προσφέρει άπλετο υλικό που μπορεί να χρησιμεύσει ως αστείρευτη πηγή συγγραφικών ιδεών. Είναι απίθανο το τι μπορεί να δημιουργήσει το ασυνείδητο ενός ανθρώπου που κοιμάται. Συνήθως τα άσχημα όνειρα είναι
αυτά που δίνουν υλικό, οπότε ξεκρεμάστε τις ονειροπαγίδες σας και αναμείνατε τους εφιάλτες!
Έπειτα διαβάστε πολλούς (μα πολλούς…) διαφορετικούς συγγραφείς στο είδος που σας εμπνέει. Δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη, οπότε η αξιοποίηση μιας ιδέας που ενδέχεται να γεννηθεί μέσα από την ανάγνωση ενός καλού μυθιστορήματος μπορεί κάλλιστα να χρησιμεύσει ως μια δυναμική
αφετηρία.
Και το αγαπημένο μου: Παρατηρείτε τους ανθρώπους γύρω σας και προσπαθείτε να φανταστείτε την ιστορία τους. Δίνετε σημασία στις μικρές
λεπτομέρειες, όπως ένα σκίσιμο στο μπουφάν ή έναν λεκέ στο παπούτσι. Πώς μπορεί να έγιναν; Έτρεχε αυτός ο συνηθισμένος επιβάτης του μετρό για
να ξεφύγει από οργισμένα μέλη της ρωσικής μαφίας μόλις μια – δυο νύχτες πριν; Μήπως έσκισε το μπουφάν μιας κοπέλας κάποιο πλάσμα που ξεπήδησε απ’ τους χειρότερους εφιάλτες της; Μήπως η πόρτα του συρμού που δεν ανοίγει αποτελεί, στην πραγματικότητα, την πύλη για μια άλλη διάσταση; Απλώς παίξτε, σκεφτείτε, και, αν κάποιος σας πιάσει να τον
κοιτάζετε επίμονα ενώ συνθέτετε την ιστορία του, ανασηκώστε τους ώμους και πείτε απλώς ότι αφαιρεθήκατε.

ValoriaLaw: Τελικά, ποιο πιστεύεις ότι είναι το μυστικό για να γίνεις ένας πετυχημένος συγγραφέας; Να γράφεις καθημερινά ή να δίνεις στον
εαυτό σου ένα μεγάλο διάλειμμα μετά από κάποιο ολοκληρωμένο
βιβλίο;
Ε.Λ:Ένας συγγραφέας μπορεί να θεωρηθεί πετυχημένος ακόμη κι αν γράφει μια φορά τον χρόνο. Το θέμα δεν είναι να γράφει πυρετωδώς και να εξαντλείται
απλώς και μόνο για να παράγει και να εκδίδει μαζικά. Αυτό που κάνει έναν συγγραφέα αξιόλογο, κατά τη γνώμη μου, είναι να δημιουργεί έντονες εικόνες
από απλές λέξεις και να μπαίνει στο μυαλό του αναγνώστη του, να τον χειραγωγεί μονάχα με τις φράσεις του και να τον κάνει ό,τι θέλει εκείνος.
Υπάρχουν πολλοί συγγραφείς που γράφουν καθημερινά, χωρίς διαλείμματα, βγάζοντας χιλιάδες λέξεις την ημέρα, όμως αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως είναι καλοί. Πιστεύω στα διαλείμματα, παρόλα αυτά. Όταν κανείς κουράζεται δεν είναι
εξίσου αποδοτικός, και η ποιότητα του κειμένου μπορεί να φθίνει. Όταν υπάρχει κούραση πρέπει να υπάρξει και διάλειμμα. Δεν είναι καλός τομέας ο
συγκεκριμένος για να πιέσει κανείς τον εαυτό του.

ValoriaLaw: Κλείνοντας, ποια είναι τα μελλοντικά σου συγγραφικά σχέδια; Που μπορούμε να βρούμε τα βιβλία σου; Και πως μπορεί να
επικοινωνήσει ο κάθε αναγνώστης μαζί σου;
Ε.Λ:Τα μελλοντικά συγγραφικά μου σχέδια είναι πολλά! Τώρα ασχολούμαι με τρία κείμενα ταυτόχρονα, ένα εκ των οποίων αποτελεί πρίκουελ της Εποχής του Κυνηγιού, όμως ακριβώς επειδή είναι αρκετά στον αριθμό δεν έχω προγραμματίσει κάτι γι’ αυτά ακόμη. Όμως φιλοδοξώ να τα ολοκληρώσω όλα. Τα βιβλία μου μπορούν να βρεθούν σε όλα τα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία
(σίγουρα έχω δει κάποια στον Ιανό και στα Public περνώντας πάντως!), και, στην περίπτωση που τύχει να μην τα βρείτε εκεί, μπορείτε να τα παραγγείλετε
από τον εκδοτικό ή από τα βιβλιοπωλεία που εμπιστεύεστε.
Και όποιος θέλει να επικοινωνήσει μαζί μου, θα χαρώ πολύ να μιλήσουμε μέσω της σελίδας μου στο Facebook (Έρση Λάβαρη), στο instagram
(kaiserin.lavlav) ή στο Twitter (lavlav___)!

Ευχαριστούμε για άλλη μια φορά την Ερση για τη συνέντευξη που μας παραχώρησε!