Ο Σωτήρης διάβασε το “Λίγες Και Μία Νύχτες” του Ισίδωρου Ζουργού

Ένα ακόμα εξαιρετικό μυθιστόρημα από έναν συγγραφέα που ξέρει να μας ταξιδεύει σε άλλες εποχές με τον πιο γοητευτικό και ολοκληρωμένο τρόπο.

Περίληψη από το οπισθόφυλλο

Την άνοιξη του 1909, ο έκπτωτος σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ ο Β΄ εξορίζεται στη Θεσσαλονίκη και μένει έγκλειστος σε μια εντυπωσιακή έπαυλη. Εκεί, σύμφωνα µε το μυθιστόρημα, θα διηγείται για λίγες νύχτες σ’ ένα μικρό κορίτσι τη ζωή του. Ένα εντεκάχρονο όμως αγόρι κρυφακούει… Εβδομήντα χρόνια μετά, θα υπάρχει ακόμη μια νύχτα, µάλλον μια ζωή ολόκληρη σε µία µόνο νύχτα. Άλλωστε στον 20ό αιώνα αργούσε συχνά να ξημερώσει.

Το Λίγες και µία νύχτες, µε άξονα την ερωτική ιστορία που φωλιάζει στην καρδιά της αφήγησης, εξιστορεί µια περιπέτεια για το κυνήγι του πλούτου και την αναζήτηση της ευτυχίας. Το βιβλίο αναπλάθει μια μαγευτική συνοικία έξω από τα τείχη της Θεσσαλονίκης, αυτή των Εξοχών, που έσβησε για πάντα. Είναι ακόμη µια γραφή για τα σπίτια, φτωχικά και πλούσια, για το μέσα και το έξω τους, για τους τοίχους και τα έπιπλα όπου υφαίνονται οι ανάσες ζώντων και τεθνεώτων. Το Λίγες και µία νύχτες εµπεριέχει ακόμη κατά κάποιον τρόπο τον σχολιασμό του, διερωτάται πίσω από την κουίντα για τα άγονα χωράφια της γραφής, τα εργαστήριά της, τις αστοχίες και τα πάθη της, είναι µε άλλα λόγια το κοίταγμα του ίδιου του μυθιστορήματος στον καθρέφτη. Πέρα όμως και πάνω απ’ όλα είναι ένα βιβλίο για την ανήκεστο βλάβη της ύπαρξης, αυτήν που προκάλεσε ο πιο δημεγέρτης αιώνας, ο εικοστός.

Κρητική

Ο Ισίδωρος Ζουργός είναι ίσως ο μοναδικός σύγχρονος Έλληνας συγγραφέας που μπορώ να πω ότι θαυμάζω. Η ιδιαιτερότητα των ιστοριών που αφηγείται και ο καταπληκτικός τρόπος γραφής του έχουν κερδίσει την εκτίμησή μου και έτσι περιμένω κάθε βιβλίο του να είναι μία γνήσια λογοτεχνική απόλαυση. Φυσικά αυτό μπορεί να είναι λίγο προβληματικό καθώς δημιουργούνται μεγάλες προσδοκίες που στο τέλος μπορεί να μην εκπληρωθούν. Αυτό το βιβλίο, βέβαια, μου άρεσε πολύ αλλά σε κάποια σημεία υπήρχε μία αμφιβολία για το αν βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τα άλλα βιβλία του που έπεσαν στα χέρια μου.

Το ξεκίνημα του βιβλίου ήταν πολλά υποσχόμενο καθώς ο συγγραφέας μας μεταφέρει στη Θεσσαλονίκη των αρχών του αιώνα, σε μία πόλη εντελώς διαφορετική που μόλις είχε συγκλονιστεί από ένα κοσμοϊστορικό γεγονός: την εξέγερση των νεότουρκων. Εκεί, με φόντο έναν πανέμορφο κήπο, ξεκινάει η ιστορία μας, με την επαφή του ήρωά μας με τον καθαιρεθέντα σουλτάνο και ένα μικρό κοριτσάκι ντυμένο στα άσπρα που θα γίνει ο έρωτας της ζωής του. Για λίγο βλέπουμε να περνάν τα χρόνια μέσα σε ένα ρομαντικό κλίμα και η σχέση τους να εξελίσσεται με τον πολύ αθώο και χαριτωμένο τρόπο που ζούσαν τότε τον έρωτα. Δυστυχώς, όμως, τότε είχαν ήδη αρχίσει να φυσάνε οι θύελλες του λεγόμενου μικρού εικοστού αιώνα και γρήγορα τους παρέσυραν και τους χώρισαν.

Κάπου εκεί, όμως, εμφανίστηκαν και οι πρώτες ενστάσεις μου για το βιβλίο καθώς ο συγγραφέας προσπερνάει αυτά τα γεγονότα στα οποία συμμετέχει ο ήρωας μας με μεγάλη ταχύτητα, κάνοντας μόνο κάποιες μικρές περιγραφές που για κάποιους μπορεί να είναι υπόδειγμα οικονομίας αλλά από αυτόν τον συγγραφέα περιμένω μόνο μεγάλες σπατάλες. Υπάρχει, βέβαια, μέσα από αυτές μία πολύ ενδιαφέρουσα εξέλιξη της ιστορίας που μας επιτρέπει να πάμε σε κάποιες ιστορικές καταστάσεις όχι ιδιαίτερα γνωστές και μέσα από αυτές να δούμε και την εξέλιξη του χαρακτήρα του ήρωα μας που θα τον οδηγήσει στις επόμενες περιπέτειες του. Όπως είπα, όμως, ένιωθα ότι κάτι έλειπε. Τότε, όμως, έρχεται από το υπερπέραν να σώσει την κατάσταση ο… Καραγάτσης. Αποδίδοντας ένα φόρο τιμής ο συγγραφέας του βιβλίου ανακατεύει την ιστορία του Γιούγκερμαν προσθέτοντας στην γραφή του κάτι από το ύφος του συγγραφέα του και αυτό το παιχνίδισμα κάνει το βιβλίο μέχρι το τέλος του να είναι κάτι πραγματικά ξεχωριστό. Με αυτό φυσικά δεν εννοώ ότι υπάρχει κάποια μίμηση – ούτως ή άλλως η επιρροή του Καραγάτση είναι φανερή σε όσα βιβλία του έχω διαβάσει – ή γενικότερα μία κακή πρόθεση, είναι μία ενδιαφέρουσα ιδέα που συνδέει το παρόν με το παρελθόν της Ελληνικής Λογοτεχνίας με έναν πολύ γοητευτικό τρόπο.

Μέχρι το τέλος, λοιπόν, το βιβλίο ξαναγίνεται απολαυστικό, με τον τρόπο που εγώ τουλάχιστον βρίσκω εξαιρετικά ελκυστικό, με τον Γιούγκερμαν-ικο ήρωα μας, να απαρνιέται το παρελθόν να γυρίζει τον κόσμο, να πλουτίζει σε λεφτά και εμπειρίες, να μαθαίνει πώς λειτουργεί ο κόσμος και έτσι να στεριώνει μέσα του ο κυνισμός, να γνωρίζει σημαντικούς άντρες και εξαιρετικές γυναίκες, να γνωρίζει χαρές και λύπες αλλά πάντα να μένει με την αίσθηση του ανικανοποίητου και μπορείτε να φανταστείτε τον λόγο. Το παρελθόν, όμως, έρχεται ξανά να τον συναντήσει για να γίνει μία τελευταία τακτοποίηση των λογαριασμών, μέσα στη θύελλα που συνεχίζεται και εκεί κλείνει ο κύκλος όπως πρέπει και ο επίλογος, ο οποίος ξεκινάει από τα πρώτα κεφάλαια, ολοκληρώνεται με κάτι θετικό και ιδιαίτερα όμορφο.

Με λίγα λόγια ακόμα ένα εξαιρετικό βιβλίο από έναν συγγραφέα που πραγματικά αξίζει το χαρακτηρισμό του λογοτέχνη. Η γραφή του είναι όπως πάντα, μοναδική, πλούσια και πανέμορφη, και προκαλεί την πιο έντονη εγκεφαλική ηδονή, την ώρα που ο ιδιαίτερος τρόπος που προσεγγίζει την ιστορία του και τους χαρακτήρες του ολοκληρώνουν το αποτέλεσμα με τον ιδανικότερο τρόπο. Για αυτό ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο μπορώ να κλείσω αυτήν την κριτική είναι για άλλη μία φορά μία υπόκλιση σε αυτό το σπουδαίο συγγραφικό ταλέντο