Ανεργία. Εγκατάλειψη. Μονογονεϊκότητα. Σχολικές Υποκουλτούρες. Κοινωνικός Έλεγχος. Χάσμα Γενεών. Παραβατικότητα. Εθισμός. Τοξικοεξάρτηση. Αποκλίνουσες Συμπεριφορές. Παραίτηση. Εξαθλίωση. Εξαχρείωση. Ματαίωση. Ακύρωση. Πόνος.  

          Μια κοινωνική προβληματική που ξεδιπλώνεται και αναπτύσσεται από την Λίτσα Ψαραύτη με απώτερο σκοπό να αφυπνίσει του νέους για τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην ευαίσθητη περίοδο της εφηβείας τους με κεντρικό άξονα ανάλυσης το  πρόβλημα των ναρκωτικών. Μια ρεαλιστική ιστορία που διαβάζεται ευχάριστα από τον αναγνώστη χωρίς η συγγραφέας να καταφεύγει σε περίτεχνα λογοτεχνικά φτιασίδια αλλά κυοφορεί με την πένα της μια εφηβική πραγματικότητα βίαιης ενηλικίωσης που φαντάζει ως ένα γνήσιο, αληθινό και ακατέργαστο προϊόν λογοτεχνικής μυθοπλασίας.

Περίληψη από το Οπισθόφυλλο

            Η Μαρία είναι τελειόφοιτη γυμνασίου. Όλα πηγαίνουν καλά στη ζωή της ως τη μέρα που αρχίζει να κάνει παρέα με το Μάρκο, ένα αγόρι της δευτέρας λυκείου. Ο Μάρκος τη σπρώχνει στα ναρκωτικά, στα χάπια και στα «τριπάκια».  Η Μαρία περνάει όλα τα στάδια του εξευτελισμού και της ταπείνωσης και φτάνει ως την κόλαση. Θα μπορέσει τελικά να γλιτώσει και να γιατρέψει τα τραύματα του κορμιού και της ψυχής της; Θα τη σώσει η αγάπη των γονιών της; Ένα δυνατό μυθιστόρημα για τα σημερινά παιδιά και τους εφήβους που τολμάει να βάλει το μαχαίρι βαθιά και να περιγράψει με σκληρή γλώσσα το μεγαλύτερο κοινωνικό πρόβλημα της εποχής μας, τα ναρκωτικά.

          Η Μαρία είναι όπως όλα τα άλλα κορίτσια γύρω μας, και κάθε παιδί της ηλικίας της – ακόμα και το δικό μας – κινδυνεύει να ζήσει μια τέτοια περιπέτεια. Ένα βιβλίο που ενδιαφέρει όχι μόνο τα παιδιά, αλλά και τους ενήλικους, ιδιαίτερα τους γονείς.  

Κριτική

                Η ιστορία διαδραματίζεται στα τέλη της δεκαετίας του 90 στην Αθήνα και πρωταγωνίστρια του εφηβικού αυτού μυθιστορήματος είναι η Μαρία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η συγγραφέας πλάθει την ιστορία της ενσωματώνοντας στο κείμενο της εμπορικές ονομασίες προϊόντων και καλλιτεχνών, προκειμένου η αφήγηση της να αφουγκράζεται την εποχή της και  να είναι περισσότερο συνδεδεμένη και εναρμονισμένη με την πραγματικότητα που υπηρετεί.  Αναλυτικότερα, ο αναγνώστης έκπληκτος θα   συναντήσει αναφορές όπως για παράδειγμα για τις Spice Girls, την Μαντόνα, την Γαρμπή, τον Αλκαίο, τον Σφακιανάκη, τον Ρόκκο, τα Ξύλινα Σπαθιά,  καθώς επίσης και για την συνδρομητική τηλεόραση της εποχής, το Filmnet, τις μοτοσυκλέτες Yamaha, τα τσιγάρα Marlboro και το περιοδικό ΚΛΙΚ, προκειμένου η συγγραφέας να ενσαρκώσει τον φανταστικό κόσμο, μέσα στον οποίο επιθυμεί να ζουν και να κινούνται οι χαρακτήρες που έχει πλάσει. Η λογοτεχνία μπερδεύει τεχνηέντως την αφήγηση με το εμπόριο, το μάρκετινγκ και την έμμεση διαφήμιση και το τελικό αποτέλεσμα αν και εκ πρώτης όψεως φαίνεται επιτυχημένο όσον αφορά τον στόχο του, ωστόσο είναι ταυτόχρονα και απογοητευτικό. Δεν θα θέλαμε να κρύψουμε την λύπη μας και  το γεγονός ότι προκαλεί θλίψη στον αναγνώστη η σκέψη ότι οι συγγραφείς σήμερα είναι καταδικασμένοι να σκηνοθετούν εικόνες με συνθέσεις εμπορικών προϊόντων στον φανταστικό κόσμο που δημιουργούν, προκειμένου να είναι σε θέση να αιχμαλωτίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Στις κρυφές διαφημιστικές καταιγίδες που εξαπολύονται από τους ανθρώπους της διανόησης και του πνεύματος ενσωματώνοντας το μάρκετινγκ μέσα στα καλλιτεχνικά τους έργα  θα ήταν δόκιμο αναγνώστες και συγγραφείς να προστατεύονται με ομπρέλα.  Σε μια κανονιστική και ιδεαλιστική πραγματικότητα θα ήταν επιθυμητό η εφηβική λογοτεχνία να μην εμπεριέχει εμπορικές ονομασίες τσιγάρων και προι¨οντων αλλά πάνω στα πακέτα να τυπώνονται σύντομα αποσπάσματα από βιβλία συγγραφέων σε σχέση με τον εθισμό και την εξάρτηση. Γενικότερα, θα ήταν ηθικά επωφελές αν το εμπόριο υπηρετούσε την τέχνη και όχι το αντίστροφο.      

            Η προσέγγιση της Ψαραύτη και η εξέλιξη της ιστορίας διατρέχεται από μια γραμμικότητα. Τα στερεότυπα και οι υπεραπλουστευμένες αντιλήψεις θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Οι Αθίγγανοι στο Μενίδι δεν θα έπρεπε να προβάλλονται από την Ψαραύτη ως έμποροι των κυκλωμάτων των τοξικοεξαρτημένων, διότι οι λογοτέχνες ως ένα κομμάτι των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης φέρουν μια πολλή σημαντική ευθύνη και έχουν μια κεφαλαιώδη αποστολή.  Οι συγγραφείς θα πρέπει να υπηρετούν το λειτούργημα τους και να διαπαιδαγωγούν τους νέους ανθρώπους να κατευνάζουν και να καταστέλλουν τα φυλετικά μίση και τις  προκαταλήψεις. Εμψυχώνοντας όμως οι συγγραφείς χαρακτήρες που είναι “δανεισμένοι” από τον πραγματικό κόσμο έχει ως αποτέλεσμα και να οξύνονται οι φυλετικές διακρίσεις ενισχύοντας τον κοινωνικό αποκλεισμό αυτών των ομάδων αλλά και η ίδια η συγγραφέας να χάνει την ευκαιρία να αναδείξει το ταλέντο της όσον αφορά την φαντασία της και την δημιουργικότητα της.  

            Η Ψαραύτη στο μυθιστόρημα αυτό προσπαθεί να αναδείξει το φάσμα της εξαθλίωσης των τοξικοεξαρτημένων. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε το γεγονός ότι λίγα χρόνια πριν εκδοθεί το βιβλίο είχε προβληθεί στις κινηματογραφικές αίθουσες το περίφημο Trainspotting που έκανε μεγάλη εμπορική επιτυχία και αναδείκνυε την κουλτούρα των ναρκωτικών. Ενδεχομένως, η  Λίτσα Ψαραύτη να ήθελε να απομυθοποιήσει την αστική κουλτούρα των τοξικοεξαρτημένων και να αναδείξει την εξαθλίωση που βιώνουν σε προσωπικό και ανθρώπινο επίπεδο τα ίδια τα υποκείμενα και το περιβάλλον τους.

            Συνοπτικά, το βιβλίο «Επικίνδυνα Παιχνίδια» είναι ένα σύντομο μυθιστόρημα που διαβάζεται χωρίς ιδιαίτερο κόπο και θα μπορούσε να λειτουργήσει  και ως ένα χρήσιμο δώρο για την βιβλιοθήκη κάθε εφήβου που ενδεχομένως φλερτάρει με την ιδέα των χημικών πειραματισμών και της δοκιμής των αντοχών του όσον αφορά την σφαίρα της αυτοκυριαρχίας και του αυτοελέγχου. Ωστόσο, σημαντικό στοιχείο είναι ο αναγνώστης να έχει ενεργοποιημένες τις κεραίες κριτικής σκέψης του.