Μια αυτοβιογραφική νουβέλα που αποτυπώνει την ατμόσφαιρα και το κλίμα που επικρατούσε στη προπολεμική Στουττγκάρδη, όπου ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να περιπλανηθεί νοερά στην περιοχή της Σουαβίας της Νότιας Γερμανίας και να διεισδύσει  στις αναμνήσεις  και στις εικόνες του συγγραφέα από τις κοινές εξορμήσεις του με τον καλύτερο του φίλο στην ευρύτερη περιοχή   του Μέλανα Δρυμού και της λίμνης της Κωνσταντίας μαζί με τον καλύτερο του φίλο και συμμαθητή του και να γίνει κοινωνός των εξερευνήσεων και των αναζητήσεων του. Ταυτόχρονα, ο αναγνώστης περιπλανιέται μέσα από την ματιά του συγγραφέα στο δύσκολο και μοναχικό μονοπάτι της εφηβείας και αναψηλαφεί την σημασία της πρώτης  φιλίας για την μετέπειτα ζωή του Fred Uhlman. Σε μια πολιτικά και οικονομικά έκρυθμη και ταραγμένη περίοδο της Γερμανίας  μια αληθινή φιλία δοκιμάζεται και κλυδωνίζεται. Ο χρόνος θα επιβεβαιώσει την γνησιότητα και την αμοιβαιότητα της φιλίας των δύο εφήβων ή  είναι καταδικασμένοι οι δύο νέοι στο να καταδειχθεί  ο εφήμερος και καιροσκοπικός χαρακτήρας της σχέσης τους; Δύο  ψυχές που από την μοίρα είναι προορισμένες να διαγράψουν τη δική τους πορεία και να αποδείξουν αν εντέλει επέλεξαν να προδώσουν ή διάλεξαν να υπερασπιστούν την φιλία και τις ηθικές αξίες τους.   

Περίληψη από το Οπισθόφυλλο

Ο Χανς Σβαρτς, μοναχογιός ενός Εβραίου γιατρού, είναι δεκάξι χρονώ. Στο σχολείο που φοιτά, το καλύτερο γυμνάσιο της Στουττγκάρδης, νιώθει μοναξιά. Κανένας από τους συμμαθητές του δεν ανταποκρίνεται στο «ρομαντικό ιδανικό» της φιλίας που έχει πλάσει ευαίσθητη εφηβική του φύση. Κάποια μέρα όμως φτάνει ένας καινούριος μαθητής, ο Κάνραντιν φον Χόχενφελς, που τα χει όλα.

Οι δυο νεαροί γίνονται αχώριστοι και για μερικούς μήνες ο Χανς αισθάνεται απόλυτα ευτυχισμένος. Πώς, όμως, μπορεί να διαρκέσει μια φιλία ανάμεσα σ’ ένα εβραιόπουλο κι έναν γνήσιο εκπρόσωπο της Αρίας φυλής το 1932, την εποχή που ανέβαινε ο ναζισμός κι ο αντισημιτισμός εκδηλωνόταν με κάθε τρόπο;   

Αυτό το παρελθόν έρχεται να το ξαναζωντανέψει ένα γράμμα τριάντα χρόνια μετά…

Κριτική

          Μια τρυφερή ιστορία που διαπραγματεύεται ένα από τα κυρίαρχα συλλογικά τραύματα της Γερμανίας με φυσιολατρικές και γεωγραφικές αναφορές από την περιοχή της Σουηβίας. Ένα σύντομο μυθιστόρημα  που μας έφερε εν μέρει στο νου και το  Nicht alle waren Moerder. Eine Kindheit in Berlin του Michael Degen και υπενθυμίζει στον αναγνώστη ότι η ανθρωπιά είναι μια πανανθρώπινη αξία που  υπερέχει έναντι οπουδήποτε συστήματος ιδεών και κοσμοθεωρίας. Θα πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι η ιστορία του Fred Uhlman διαδραματίζεται κατά βάση στην περιοχή της Βάδης και την Στουττγκάρδη ενώ το βιβλίο του Degen στο Βερολίνο.

          Μια σύγκρουση πολιτισμών στο πολιτικό παρασκήνιο σφυροκοπά μια φιλία. Η υποτακτικότητα, η υπακοή κι η αυταρχικότητα συγκρούονται με τον πλουραλισμό, την πολυσυλλεκτικότητα και τις πολιτικές ανοχής, ένταξης και ενσωμάτωσης του διαφορετικού. Η άνοδος του ναζισμού και του φασισμού στη Γερμανία έχει ως αποτέλεσμα την βίαιη εκδίωξη, τον εκτοπισμό και την φυσική εξόντωση χιλιάδων εβραίων – και όχι μόνο. Η επιρροή του κοινωνικού περιβάλλοντος διαμορφώνει και πλάθει τον εαυτό κάθε εφήβου αντικρίζοντας τον κατοπτρικό εαυτό του. Οι συλλογικές προσδοκίες για τις πολιτικές τοποθετήσεις και τους ιδεολογικούς προσανατολισμούς των εκπροσώπων της αριστοκρατικής κοινωνίας της αριανής φυλής και η ταυτόχρονη οικοδόμηση και αναπαραγωγή προκαταλήψεων και προκατασκευασμένων αντιλήψεων για τους εβραίους ενδεχομένως να οδηγούν στην αλλοτρίωση κάθε εν μέρει αδιαμόρφωτης εφηβικής συνείδησης. Ωστόσο, οι δύο φίλοι θα ενδώσουν να προδώσουν την φιλία τους ή θα την υπερασπιστούν βουβά και φανερά;

          Ένα ολιγοσέλιδο μυθιστόρημα που αναφέρεται στο μεγαλύτερο μέρους του στα χρόνια πριν την έκρηξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Καθηλωτικό διότι δεν αναλώνεται με  μακροσκελείς αναλυτικές και διεξοδικές περιγραφές σε αιματηρές φρικαλεότητες και σε απάνθρωπα εγκλήματα  πολέμου της περιόδου αλλά ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να ταυτίζεται σε πρώτο επίπεδο με τις ζωηρές αναμνήσεις του συγγραφέα για τις  εξορμήσεις  του σε ελκυστικά φυσικά τοπία της Νοτίου Γερμανίας, να απολαμβάνει τις κουβέντες, την ανταλλαγή απόψεων και τις εκτενείς συζητήσεις μεταξύ του συγγραφέα και του φίλου του για συλλογές βιβλίων, για συλλογές ορυκτών πετρωμάτων και  αντιγράφων αρχαίων νομισμάτων και εν συνεχεία ο ίδιος ο αναγνώστης όντας πλέον εξοικειωμένος για τον ισχυρό δεσμό των δύο αυτών νέων να καλείται να μοιραστεί και να αντιμετωπίσει το κρίσιμο και θλιβερό δίλημμα του ναζισμού.

          Εν κατακλείδι, ο Fred Uhlman μέσα από το «ξαναβρήκα τον φίλο μου» χωρίς να ξοδεύει χαρτί και μελάνι από την πέννα του και σεβόμενος απόλυτα τον αναγνωστικό χρόνο καταφέρνει να μην αναλωθεί στις εντάσεις και τις υπερβολές του τέλους της λογικής και της λογικής του πολέμου αλλά να καταδείξει ότι οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές είναι αθώα θυματοποιημένα πλάσματα μιας έκρυθμης πολιτικής περίστασης και ο Uhlman μέσα από την αφήγηση του καταδικάζει τις ιστορικές παραδόσεις και τις λαϊκές δοξασίες που «στρατολόγησαν» αθώους ανθρώπους σε μια ακατανόητη και ακατάληπτη ανθρωποθυσία. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι και η τελευταία πρόταση της τελευταίας παραγράφου είναι καθοριστική για την ανατροπή της τελικής έκβασης της αφήγησης. Ένα βιβλίο που χωρίς ιδιαίτερη δράση επιτυγχάνει να συγκινεί και να ταξιδεύει τον αναγνώστη στα άγνωστα πατρογονικά εδάφη της Βυρτεμβέργης χωρίς να είναι με την απόλυτη έννοια κοινωνός ο συγγραφέας του της Heimatland.