Ένα επιστημονικό εγχειρίδιο συμπυκνωμένης γνώσης και ενσταλαγμένης σοφίας προορισμένο να συνεισφέρει με το υλικό του στο πεδίο της υπαρξιακής ψυχοθεραπείας και να γκρεμίσει τα τείχη κάθε κλειστοφοβικής προσέγγισης που αποπροσανατολίζει τα υποκείμενα και τα οδηγεί στην ανηδονία βίωσης της ζωής τους και στην υπεκφυγή ανάληψης πάσας ευθύνης για το μεγάλο δρασκελισμό προς την ατομική ελευθερία τους και την αυτοπραγμάτωση τους. Ένα βιβλίο που μας υπενθυμίζει ότι ο θάνατος δεν θα πρέπει να νοηματοδοτείται ως ένας απειλητικός εμμονικός εφιάλτης της ζωής που ελλοχεύει κάθε στιγμή να την αφαιρέσει αλλά ως μια κατάσταση όπου όλα τα πλάσματα της φύσης ως πεπερασμένα όντα είναι μοιραίο να τα αγγίξει η φθορά του χρόνου και η αποσύνθεση. Ένα βιβλίο που διαπραγματεύεται τον θάνατο αλλά περισσεύει από ζωή. Μια πραγματεία που αποτείνεται αφενός σε εκκολαπτόμενους θεραπευτές και επαγγελματίες ψυχικής υγείας, οι οποίοι υποστηρίζουν θεραπευόμενους που αντιμετωπίζουν άγχος θανάτου και αφετέρου σε ένα αναγνωστικό κοινό, το οποίο ενδιαφέρεται για βιβλία αυτοβελτίωσης.

Περίληψη από το Οπισθόφυλλο

Από τον Συγγραφέα των βιβλίων Όταν έκλαψε ο Νίτσε, Στο ντιβάνι, Ο δήμιος του έρωτα, Το δώρο της ψυχοθεραπείας, Η θεραπεία του Σοπενάουερ, Η μάνα και το νόημα της ζωής έρχεται τώρα ένα ξεχωριστό βιβλίο που αντικρίζει καταπρόσωπο τη μεγαλύτερη δυσκολία με την οποία ερχόμαστε όλοι αντιμέτωποι: το πώς να ξεπεράσουμε τον παραλυτικό τρόμο μας για τον θάνατο.

Γραμμένο με τον μοναδικό τρόπο του Ίρβιν Γιάλομ, το βιβλίο Στον κήπο του Επίκουρου συμπυκνώνει το έργο και την προσωπική εμπειρία μιας ολόκληρης ζωής σε μια βαθύτατα ενθαρρυντική προσέγγιση στο οικουμενικό ζήτημα της θνητότητας. Ο Γιάλομ δείχνει ότι στον πυρήνα του άγχους μας βρίσκεται συχνά ο φόβος του θανάτου. Στη συνειδητοποίηση αυτή οδηγεί πολλές φορές μια «αφυπνιστική εμπειρία» – ένα όνειρο, μια αρρώστια, μια τραυματική εμπειρία ή το γεγονός ότι γερνάμε.

Ανάμεσα σε συγκινητικές προσωπικές ιστορίες ανθρώπων που πασχίζουν να νικήσουν τον τρόμο του θανάτου εντάσσεται ένα κεφάλαιο βαθύτατων αυτοβιογραφικών εξομολογήσεων του Γιάλομ. Με το βιβλίο αυτό ο μεγάλος ψυχοθεραπευτής μας προτείνει διάφορες μεθόδους, με τις οποίες μπορούμε να διαχειριστούμε τον τρόμο, και τελικά καταφάσκει στη ζωή. Και το σημαντικότερο, ο Γιάλομ μας ενθαρρύνει να αγωνιζόμαστε για έναν πιο άμεσο σύνδεσμο με τους άλλους ανθρώπους.  Η συμπονετική επαφή, σε συνδυασμό με τη σοφία των μεγάλων διανοητών που πάλεψαν κι οι ίδιοι με το ζήτημα της θνητότητας, μας βοηθάει να ξεπεράσουμε τον τρόμο μας για τον θάνατο, να ζήσουμε μια ζωή πιο χαρούμενη και ουσιαστική και να αναλάβουμε τα αναγκαία ρίσκα για να πραγματώσουμε τον εαυτό μας. Πρόκειται για το πιο πρόσφατο βιβλίο του Ίρβιν Γιάλομ. Πρωτοκυκλοφόρησε στην Αμερική τον Ιανουάριο του 2008.

Κριτική

Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο.
Καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο.
Το φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή.

Με αυτά τα λόγια ο Νίκος Καζαντζάκης περιέγραφε το σπιράλ της ζωής απαλλάσσοντας την ανθρώπινη ύπαρξη από το άγχος και τον τρόμο του θανάτου. Η φιλοσοφία και η προσέγγιση του συμπίπτει με τα αξιώματα και τις θέσεις της υπαρξιακής ψυχοθεραπείας όπως διατυπώνονται και αναλύονται και στο παρόν διαπραγματευόμενο βιβλίο από τον Irvin Yalom.  Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι ο πρωτότυπος τίτλος του βιβλίου είναι  “staring at the sun” αλλά με την σύμφωνη γνώμη του συγγραφέα στην ελληνική του έκδοση επιλέχθηκε μια προηγούμενη εκδοχή του τίτλου του βιβλίου ως στον Κήπο του Επίκουρου.  

Μαρτυρίες θεραπευομένων περιγράφονται από τον Yalom μαζί με στοχασμούς και σημειώσεις του που χαρτογραφούν τον τρόμο και την αδυναμία πολλών ανθρώπων να ξεπεράσουν την συνθήκη αυτή και παραμένουν ακινητοποιημένοι και καταφανώς αδύναμοι να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ζωής τους αφού σε κάθε βήμα τους βιώνουν τον ακροφοβικό ίλιγγο από την άβυσσο του θανάτου.    

Εν κατακλείδι, στον Κήπο του Επίκουρου μπορείς να αγγίξεις εσώτερους στοχασμούς και βουβούς διαλόγους. Θα αναψηλαφίσεις τις κρυφές φοβίες σου και θα συλλάβεις καλύτερα τους αναβλύζοντες προβληματισμούς σου που δυσκολεύεσαι να μοιραστείς με τους γύρω σου και να τους συλλάβεις. Ένα βιβλίο που δεν ενθουσιάζει το κοινό του για την γλώσσα ή το ύφος του συγγραφέα όσο για τις ιδέες που επικοινωνεί. Με το βιβλίο αυτό ο Irvin Yalom πετάει σανίδες σωτηρίας σε ένα πέλαγος απόγνωσης που πλημμυρίζει τους πάντες στις μέρες μας. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο ότι οι επιδημιολογικοί δείκτες στα ψυχικά νοσήματα καλπάζουν ραγδαία τα τελευταία χρόνια και ειδικά μετά τον υποχρεωτικό εγκλεισμό των ανθρώπων και των μέτρων  κοινωνικής αποστασιοποίησης λόγω της πανδημίας η χρήση αντικαταλθιπτικών φαρμάκων έχει σημειώσει σημαντική αύξηση.  Αν πιστεύετε στη μεταθανάτια ζωή και στην αιωνιότητα της ψυχής αξίζει να το διαβάσετε γιατί μέσα από την συντριβή των επιχειρημάτων σας  και την υπαρξιακή συμφιλίωση με τον θάνατο θα μπορέσετε να αναγνωρίσετε και να απολαύσετε την αξία και  τις χαρές της ζωής.

Μια «θεραπευτική σχέση» οφείλει να διαφυλάσσεται και να προστατεύεται από τα μέρη που την απαρτίζουν και τα πρόσωπα που την συνθέτουν. Οι θεραπευτές  προορίζονται μέσω της ψυχοθεραπευτικής σχέσης που σφυρηλατούν να είναι σε θέση να μεταβολίσουν τις εμπιστευτικές εξομολογήσεις και τις προσωπικές εμπειρίες  των «ετοιμοθάνατων εφημερόπτερων» και των «ψυχικά πληγωθέντων zombies» σε μια χαρτογραφημένη γνώση του εαυτού και της προσωπικότητας του εκάστοτε υποκειμένου. Ωστόσο, ένα εμπορικό εκδοτικό εγχείρημα και ένα  ψυχαγωγικό λογοτεχνικό ανάγνωσμα δεν θα ήταν σωστό από ηθικής πλευράς να αποτελέσει προζύμι για την επεξεργασία του  ακόμη και έπειτα από την συγκατάθεση και την συναίνεση του θεραπευόμενου. Εν προκειμένω η συγκεκριμένη υιοθέτηση αυτής της πρακτική  τείνει να δημιουργεί αρκετά ερωτηματικά στους υποψιασμένους εραστές της φιλαναγνωσίας για το ήθος και τα βαθύτερα κίνητρα του καθηγητή Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ των ΗΠΑ για την ενασχόληση του με το συγκεκριμένο αντικείμενο. Οι αναγνώστες μεταμορφώνονται σε φιλοπερίεργους διαρρήκτες, οι οποίοι εκπαιδεύονται στη βίαιη εισβολή στη σφαίρα της ιδιωτικότητας των υποκειμένων κάνοντας εκούσια χρησικτησία σε απόρρητες εμπιστευτικές πληροφορίες. Ακόμη και αν ο συγγραφέας έχει επεξεργαστεί τα περιστατικά σε τέτοιο βαθμό, ώστε να διασφαλίζεται η ανωνυμία τους στο πίσω μέρος των σκέψεων του εκάστοτε αναγνώστη ελλοχεύει ο κίνδυνος ότι ο συγγραφέας μπορεί στην πραγματικότητα να φορά τον μανδύα του μηχανορράφου που μηχανεύεται την οικονομική εκμετάλλευση μέσω της εξόρυξης των πιο βαθύτερα προσωπικών κι ανεκτίμητων θησαυρών του εκάστοτε θεραπευόμενου για τον προσωπικό πλουτισμό του μέσω μιας εναλλακτικής πλέον οδού που δεν είναι άλλη από την συγγραφική παραγωγή. Ο εθισμός των αναγνωστών στο να  ψηλαφούν τα τραύματα και τις πληγές άγνωστων υποκειμένων, προκειμένου να είναι σε θέση να ταυτιστούν μαζί τους και να κινητοποιήσουν τον μηχανισμό της προβολής των δικών τους βιωμάτων και ανησυχιών και αγωνιών πάνω στους χαρακτήρες της δεδομένης συλλογής διηγημάτων ενδεχομένως να αντίκειται στο πνεύμα του Αμερικανικού Κώδικα Δεοντολογίας Ψυχολόγων.     

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΠΟ ΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ

Είμαστε όλοι πλάσματα μιας μέρας. Με τα λόγια αυτά ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος υπενθύμιζε στον εαυτό του το εφήμερο της ζωής. Από αυτόν αντλεί ο  84χρονος Ίρβιν Γιάλομ τον τίτλο του νέου του βιβλίου με ψυχοθεραπευτικές ιστορίες και μας προσκαλεί να ζήσουμε μαζί του τον αγώνα, τον πόνο και τη μαγεία της ζωής και της ψυχοθεραπείας. Η σοφία του ηλικιωμένου ψυχοθεραπευτή είναι φανερή στην αμεσότητα με την οποία προσεγγίζει τον άνθρωπο που έρχεται στο γραφείο του, στα καίρια σχόλια του και στην άνεση του να μοιραστεί τις προσωπικές του αγωνίες, αν κάτι τέτοιο μπορεί να βοηθήσει τον θεραπευόμενο. Καθώς κλείνει ο κύκλος της ζωής του, η δεκτικότητα του Γιάλομ αυξάνεται. Με ταπεινότητα και ειλικρίνεια ομολογεί ότι εξακολουθεί να εκπλήσσεται, να μαθαίνει από τους θεραπευόμενους και να θαυμάζει τη δυνατότητα τους να αξιοποιούν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο τα ιαματικά συστατικά της ψυχοθεραπευτικής συνάντησης.

Σ’ αυτές τις σελίδες θα συναντήσουμε μια νοσοκόμα, θυμωμένη και παραδομένη στη δυστυχία, χωρίς διέξοδο, η οποία έχασε τον γιο της μέσα στον κόσμο των ναρκωτικών και του εγκλήματος, και που όμως πρέπει να παρηγορεί τους προνομιούχους ασθενείς της στον δικό τους πόνο. Έναν επιτυχημένο επιχειρηματία ο οποίος στον απόηχο μιας αυτοκτονίας νιώθει απελπισμένος μπροστά στα χάσματα και στα μυστικά που μολύνουν κάθε σχέση. Μια νεόκοπη ψυχοθεραπεύτρια που η σπουδή της πάνω στην ανθρώπινη κατάσταση διαβρώνει τις αναμνήσεις της για μια χαμένη φιλία. Και έναν άνδρα του οποίου η άρνηση για τη φιλοσοφία αναγκάζει ακόμα και τον Γιάλομ να αμφιβάλλει για την εμπιστοσύνη του σε αυτή. Οι άνθρωποι ετούτοι και οι ιστορίες τους θα μείνουν για πολύ καιρό ακόμη στο μυαλό μας αφότου διαβάσουμε και την τελευταία σελίδα του βιβλίου του.

Όπως ο Δήμιος του έρωτα και τα άλλα γραπτά του, τα Πλάσματα μιας μέρας μας χαρίζουν μια διεισδυτική, συμπονετική και ταυτόχρονα θαρραλέα ματιά στην ανθρώπινη ψυχή, με τον πόνο, τη σύγχυση και την ελπίδα που τη συνέχουν.

Ο Γιάλομ προσφέρει μ’ αυτό το βιβλίο το απόσταγμα της σκέψης και της εμπειρίας του, με χιούμορ, μαεστρία και βαθιά ανθρωπιά. 

Κριτική

          Μια συλλογή δέκα διηγημάτων με απώτερο σκοπό να δώσουν μια εκλαϊκευμένη προοπτική στις προσεγγίσεις και τα εργαλεία της υπαρξιακής ψυχοθεραπείας. Άνθρωποι στο χείλος της ζωής εξομολογούνται τις κρυφές ανησυχίες τους και τις ενδότερες αγωνίες τους ξεδιπλώνοντας το μίτο για την καρδιά των θεμάτων που αντιμετωπίζουν που δεν είναι άλλο από τη διαχείριση του θανάτου. Καταδικασμένοι μελλοθάνατοι χωρίς δικαίωμα χάρης συνωστίζονται στο σαλονάκι του Irvin Yalom και «σκοτώνουν» τις ώρες τους μέχρι να καταλήξουν να συμφιλιωθούν και να συνειδητοποιήσουν ότι μέσα από  την απειλητική παρουσία του θανάτου η ζωή μοιάζει να γίνεται περισσότερο εκκωφαντική. Χωρίς τον θάνατο εν όψει η ζωή θα έμοιαζε με ένα μοτίβο αναβολών ταπετσαρισμένο με μια ρουτίνα ανέσεων στιγματισμένων από την καταθλιπτική καθημερινότητα.

          Ο Irvin Yalom, έναν διακεκριμένος παρασιτικός επαγγελματίας, αφουγκράζεται τις ψυχές των πελατών του και προσπαθεί να δώσει λύσεις στρέφοντας το βλέμμα τους σε μια άλλη οπτική παρατήρησης. Μια οντολογική και υπαρξιακή περιπλάνηση είναι δυνατή να καταστεί ένα ασφαλές μονοπάτι για τους θεραπευόμενους, προκειμένου να τιθασεύσουν ως ένα βαθμό τις αγχώδεις διαταραχές από τις οποίες υποφέρουν και να επανακτήσουν τον έλεγχο της ζωής τους. Αποδυναμωμένοι από τις αγωνίες που τους κατατρύχουν καταφέρνουν να σταθούν ξανά στα πόδια τους και να νιώσουν συμπονετικά για τον εαυτό τους και τους γύρω τους.

          Εν κατακλείδι, τα «Πλάσματα μιας Μέρας και άλλες Ιστορίες Ψυχοθεραπείας» είναι ένα βιβλίο αυτοβελτίωσης – αυτοβοήθειας ικανό να συνεισφέρει και να βοηθήσει τους αναγνώστες στην ανασύνταξη των δυνάμεων τους και στην αναθεώρηση της οπτικής τους για την ζωή και τον θανάτο. Μια ολιστική προσέγγιση στην οποία ο θάνατος και η ζωή απομυθοποιούνται με αποτέλεσμα οι θρύλοι που τους συνοδεύουν και τους περιβάλλουν να ξεγυμνώνονται και να καταλήγει γυμνή η μόνη αλήθεια.