Μια ιστορία ποτισμένη με εσωτερικές αντιφάσεις, «παιδιάστικες» υπεραπλουστεύσεις και εμφορούμενη με πλάγια και υπαινικτικά ιδεολογικά σχόλια που αποτυπώνουν εμπεδωμένες στρεβλώσεις και παγιωμένες κοινωνικές και οικονομικές δυσπροσαρμογές και εκφράζουν το πάγιο και διαχρονικό αίτημα ευαισθητοποίησης του νεανικού αναγνωστικού κοινού σε ζητήματα περιβαλλοντικής αγωγής, εκπαίδευσης και κοινωνικής ευθύνης. Ένα μυθιστόρημα, του οποίου η πλοκή  έμελε να λειτουργήσει προληπτικά για σοβαρά οικολογικά εγκλήματα που διαπράχθηκαν στην χώρα μας και ήρθαν στην επιφάνεια με την υπόθεση του Ασωπού ποταμού.  Ένα λογοτεχνικό έργο  ντυμένο  με την ντοπιολαλιά και τον γνήσιο προφορικό λόγο  των λαϊκών στρωμάτων της υπαίθρου που είναι διανθισμένο με τους τοπικούς ιδιωματισμούς της  επαρχιακής περιφερειακής πόλης, όπου και διαδραματίζεται η υπόθεση του βιβλίου. «Ο θυμός του Ποσειδώνα» αντικατοπτρίζει την σύγκρουση συμφερόντων διαφορετικών επαγγελματικών ομάδων, την πάλη των τάξεων μεταξύ των κοινωνικών στρωμάτων, την ρήξη της παράδοσης και του εκσυγχρονισμού , την διελκυστίνδα μεταξύ της «καθυστέρησης» και της «προόδου». «Ο θυμός του Ποσειδώνα» είναι ένα βιβλίο που θα διαβαστεί με  κρυστάλλινη αγνότητα  από τα παιδιά αλλά ελλοχεύει ο κίνδυνος να  αντιμετωπιστεί με  δυσπιστία και επιφυλακτικότητα από την υποψιασμένη ματιά των «μεγάλων». Αν ενδιαφέρεστε να σφυγμομετρήσετε  την κριτική σας σκέψη, ίσως μια καλή άσκηση να ήταν μια κριτική προσέγγιση στο λογοτεχνικό αυτό έργο του Χάρη Σακελλαρίου             

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΠΟ ΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ

Τα απόβλητα ενός νέου εργοστασίου, που δημιουργείται κοντά σε μιαν επαρχιακή πόλη, καθώς χύνονται τη θάλασσα και τη μολύνουν καταστρέφοντας το ζωντανό κόσμο της, γίνονται η αιτία να συγκρουστούν σ’ έναν αγώνα αλληλοεξόντωσης οι παραγωγικές δυνάμεις της περιοχής. Στο οικολογικό τούτο μυθιστόρημα συνδυάζονται τρία στοιχεία: η μακραίωνη ιστορική και μυθολογική κληρονομική κληρονομιά της χώρας μας, η κοντινότερη λαογραφική παράδοση και η σύγχρονη τεχνολογική πραγματικότητα. Ένα παιδί, εγγονός κάποιου ψαρά, γεμάτο ευαισθησία για το φυσικό περιβάλλον, γίνεται ο συνδετικός κρίκος για το ξετύλιγμα μιας συναρπαστικής ιστορίας, όπου αρμονικά δένονται το πάθος κι η ποίηση, τ΄΄”όνειρο κι η πραγματικότητα, η λογική και το αίσθημα, μ’ ένα λόγο πυκνό, γνήσια λαϊκό και μαζί ρέοντα και ποιητικό, που θα συγκινήσει και θα προβληματίσει μικρούς και μεγάλους. 

Κριτική  

                Ένα μυθιστόρημα που μολονότι εκδόθηκε  το 1991 έμελλε να λειτουργήσει προφητικά για το περιβαλλοντικό έγκλημα της μόλυνσης του Ασωπού ποταμού από τις παρακείμενες βιομηχανίες της κοίτης του  που μόλυναν τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα με βαρέα μέταλλα και άλλες επικίνδυνες  για την δημόσια υγεία ουσίες. Ένα λογοτεχνικό βιβλίο, το οποίο απευθύνεται σε ένα εντελώς διαφορετικό νεανικό κοινό από το σημερινό. Ένας συμπαθής πρωταγωνιστής – ο Άκης – και ο βιοπαλαιστής παππούς του αντιλαμβάνονται τις επιπτώσεις της ανέγερσης και της λειτουργίας μιας καθ’ όλα σύγχρονης εργοστασιακής μονάδας στην περιοχή τους και παίρνουν όλες τις πρόνοιες, προκειμένου να κινητοποιηθούν οι αρμόδιοι φορείς.  

          Πρωτόλεια ψήγματα της μαρξιστικής προσέγγισης και της συγκρουσιακής θεώρησης και ερμηνείας της κοινωνικής πραγματικότητας διαφαίνονται μέσα στο κείμενο και αποκρυσταλλώνονται στα λόγια του αρχαίου ελληνικού μυθικού θεού της θάλασσας. Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω απόσπασμα όπου μιλά με θυμό ο Ποσειδώνας στο ιδιοκτήτη της «φάμπρικας»:

Δε σκέφτεστε τίποτε άλλο, παρά πώς να κερδίσετε περισσότερα. Η μανία του κέρδους σας έχει κατακυριεύσει κι έχει καταστρέψει ό,τι πιο ωραίο κι ευγενικό έβαλαν μέσα σας οι θεοί. Όλοι σας σήμερα φωνάζετε «ανάπτυξη» και κανένας σας δε σκέφτεται τη λέξη «ευτυχία». Τι αξία έχει αυτή η ανάπτυξη, που λέτε, δίχως την καλοπέραση, την άνεση, την ξεκούραση  και την ευτυχία; Μα έτσι που πάτε… θα χάσετε και το πολυτιμότερο αγαθό, την υγεία σας, θα χάσετε την ίδια τη ζωή σας… Και για όλα αυτά ποιος φταίει;  Ποιος άλλος, παρά αυτοί που έχουν στα χέρια τους τα μέσα παραγωγής και δε χορταίνουν να κερδίζουν όλο και πιο πολύ χρυσάφι κι ασήμι.

          Στο απόσπασμα αυτό διαφαίνεται ότι ο συγγραφέας μέσα από τα λόγια του Ποσειδώνα θέλει να επικεντρώσει την προσοχή  του παιδικού αναγνωστικού του κοινού στα «οικονομικά της ευτυχίας». Για όσους ενδεχομένως δεν γνωρίζουν τα οικονομικά της ευτυχίας είναι συνυφασμένα με την ευημερία και τον βαθμό ικανοποίησης των ανθρώπων με τον τρόπο και την ποιότητα ζωής που έχουν επιλέξει οι άνθρωποι να απολαμβάνουν.

          Η ιστορία από την άλλη μεριά εμπεριέχει αρκετές αντιφάσεις που ενδεχομένως να  γεννούν στους νεαρούς αναγνώστες κάποιες εσωτερικές αντιστάσεις και έναν προβληματισμό σε σχέση με την «λογική» της. Για παράδειγμα ο συγγραφέας αφενός περιγράφει ότι η παραγωγική μονάδα μολύνει την θάλασσα και το βουνό, το οποίο έχουν αρχίσει να το λυμαίνονται και να το εκμεταλλεύονται μικροσυμφέροντα για την ικανοποίηση των αναγκών στέγασης των εργατών τους προκαλώντας σκόπιμους εμπρησμούς στο δάσος και από την άλλη ο Χάρης Σακελλαρίου αναφέρει στο κείμενο του ότι ο εργοστασιάρχης έχει χτίσει μια βίλα δίπλα ακριβώς στο εργοστάσιο του (που μολύνει τα νερά με τα χημικά της και που έχει προκαλέσει το εμπρησμό στο δάσος). Μια λογική θέση θα ήταν ότι ένας εργοστασιάρχης δεν θα επέλεγε να επενδύσει την οικοδόμηση της πολυτελούς κατοικίας του όπου θα διαμένει ο ίδιος με την οικογένεια του σε ένα υποβαθμισμένο και μολυσμένο χώρο. Έπειτα ο Χάρης Σακελλαρίου αναφέρει ότι ο εργοστασιάρχης ενδιαφέρεται μόνο για τα κέρδη και εμφανίζεται να διάγει πολυτελή βίο η οικογένεια του αλλά από την άλλη φέρεται να έχει λάβει τραπεζικά δάνεια ( άρα είναι μια χρεωμένη επένδυση).

          Σε άλλο σημείο ο δάσκαλος ενημερώνεται ότι έξω από τον χώρο του εργοστασίου υπάρχει ένταση και γίνονται συγκρούσεις μεταξύ των εργαζομένων που τάσσονται υπέρ της συνέχισης της λειτουργίας του και όσων εναντιώνονται στην λειτουργία του εφόσον λειτουργεί παρασιτικά στις δραστηριότητες τους. Ο δάσκαλος που προβάλλεται ως πρότυπο για τους αναγνώστες αντί να επιλέξει να προστατεύσει τα παιδιά από τις κοινωνικές συγκρούσεις, παίρνει τους μαθητές του και πηγαίνει έξω από το εργοστάσιο εκθέτοντας την σωματική – και όχι μόνο – ακεραιότητα τους ,προκειμένου να γεφυρώσει τις διαφορές και να λειτουργήσει διαμεσολαβητικά στην επίλυση του προβλήματος.

          Εν κατακλείδι, ο «θυμός του Ποσειδώνα» είναι ένα βιβλίο που έχει αρκετά κενά. Ο Χάρης Σακελλαρίου χρησιμοποιεί πανανθρώπινα σύμβολα και αξίες – όπως την μορφή του Ποσειδώνα – προκειμένου να φλυαρήσει με αφορμή για το περιβάλλον εις βάρος της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας, Η θεώρηση του σε ένα τόσο σοβαρό θέμα φαντάζει ρηχή και ακόμη και ο Ποσειδώνας εμφανίζεται στο κείμενο μέσα από τα λόγια του περισσότερο σαν καρικατούρα παρά σαν Ολύμπιος Θεός. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη την χρονολογία έκδοσης του βιβλίου θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε την θέση ότι ο «θυμός του Ποσειδώνα» ήταν για την εποχή του μια αξιόλογη εκδοτική προσπάθεια, η οποία ενδεχομένως σήμερα να φαντάζει παράταιρη και ξένη σε σχέση με την απλότητα και την αμεσότητα του μηνύματος της.  Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι το εξώφυλλο αν το παρατηρήσει κανείς προσεχτικά θυμίζει την εκκλησιαστική παράδοση και συγκεκριμένα τους έφιππους Άγιο Δημήτριο και τον Άγιο Γεώργιο. Η διορατικότητα ωστόσο του συγγραφέα σε σχέση με την ανάγκη προβολής και ευαισθητοποίησης του κοινού με την συγκεκριμένη θεματολογία είναι μια παρήγορη νησίδα στους ωκεανούς αναστοχασμού που μας έχει περιτυλίξει.